Het Gooi vormde tot 1400 één kerspel -de oorspronkelijke benaming voor een kerkgemeente of parochie, het gebied dat onder een kerk valt- genaamd Naardingerland, waar Huizen ook toe behoorde. Langzamerhand scheidden de daarbinnen gelegen gehuchten zich van Naarden af. Dat gold ook voor Huizen, in het jaar 1409, toen de kapel die op de plaats stond van de huidige oude kerk, aan het begin van de Havenstraat, parochiekerk werd.
De oudste vermelding van Huizen is voor zover bekend 1382. De naam zou verband houden met het feit dat men er in stenen onderkomens woonde, huizen, in plaats van de toen gebruikelijke plaggenhutten.
Een paar citaten uit één van de historische beschrijvingen maken dat duidelijk: